جلوه های جهاد و شهادت در شعر شهریار

آثار شهریار از گنجینه های ارزشمند شعر سنت گرای معاصر است، که پردزاش و کاوش کلام وی و اکتشافات زوایای گوناگون سروده های او در هر حوزه ای، پژوهشی مستقل می طلبد که این مختصر یکی از آنهاست. ارزش جهاد و شهادت و جایگاه آن در شعر شهریار، ما را بر آن داشت، که این موضوع را در شعر شهریار بکاویم و چگونگی بازتاب، گستره معنایی جهاد و شهادت و مولفه های مرتبط با آن را در دیوان وی بشکافم. برای انجام این پژوهش که به روش کتابخانه ای صورت گرفته و جنبه توصیفی دارد، همه دیوان شهریار، به دقت مطالعه و ابیات مربوط به موضوع استخراج شد؛ کتاب ها و مقالات متعدد در زمینه ی جهاد و شهادت و مضامین مرتبط و دیدگاه های صاحب نظران مورد مطالعه قرار گرفت و مطالب لازم یادداشت برداری شده و تحلیل و تبیین گردید. فرآیند این مطالعه و تحلیل ابیات استخراج شده، این نتایج را به دست داد که شهریار با تأسی از قرآن کریم و منابع دینی جهاد را یکی از واجبات می داند؛ نیز علاوه بر واجب بودن، آن را به خاطر وطن دوستی و دفاع در مقابل تعدی و تجاوز به میهن ضروری می داند، به همین روی، کسانی را که در جهاد سستی می کنند و یا اینکه از آن سرباز می زنند، سرزنش می کند و مردم را به جهاد در راه خدا تشویق می کند. در نگاه شهریار جلوه جهاد واقعی امیر مومنان علی (ع) است؛ او جایگاه مجاهدان را بهشت برین و اوصاف و مراتب و پاداش آنها را بخشش گناهان، شفاعتشان در روز قیامت، پیروزی بر ظلم و جاودان بودن آنها می داند؛ شهریار در بیان ویژگی های شهیدان به خلوص و عشق و ایمان آنها تأکید فراوان دارد و خون شهید را مقدس شمرده و حق شهید بر جامعه را در جای جای دیوانش یادآوری می کند. وی در باب جهاد موضوعاتی همچون: انواع جهاد، ارزش و اهمیت جهاد، ضرورت و فواید جهاد، فلسفه و اهداف جهاد، جهاد در زمان غیبت، جهاد با نفس، جهاد با مال و جان، جهاد زنان، جهاد قلمی، جهاد و آزادی عقیده، جهاد و حضرت علی (ع)، عواقب ترک جهاد، تشویق به جهاد، صفات و ویژگی های مجاهدان و مقام و پاداش آنها و ... و درباره ی شهید و شهادت به ویژگی های شهیدان، مقام و پاداش آنها، شهید و جامعه، خون شهید، حق شهید، شهادت طلبی، شهادت و امام حسین (ع)، شفاعت شهید، خانواده شهید، پیام شهید و ... توجه کرده است.